ŚWIEBODZIN

www.swiebodzin.eu - Serwis Internetowy Urzędu Miejskiego w Świebodzinie

Drukuj

Ogólna charakterystyka

Ogólna charakterystyka Gminy Świebodzin

Położenie miasta i gminy Świebodzin na szlakach tranzytowych z Niemiec i ze Skandynawii na południe Europy, w środkowo-zachodniej części Polski, jest istotnym czynnikiem determinującym jej rozwój. Gmina graniczy z miastem i gminą Sulechów, gminą Skąpe, gminą Lubrza, miastem i gminą Międzyrzecz, gminą Szczaniec oraz miastem i gminą Trzciel. Po reformie samorządowej, z dniem 1.01.1999 r. Gmina Świebodzin znalazła się w powiecie świebodzińskim.

Gmina Świebodzin leży na Pojezierzu Lubuskim, dokładniej prawie cała gmina leży w granicach Pojezierza Łagowskiego a jedynie fragment południowo-zachodni (okolice wsi Chociule, Kępsko i tereny na zachód od Rosina) położone są na terenie Równiny Torzymskiej.

Teren gminy zaliczony został, wg podziału fizjograficznego Polski, do makroregionu Pojezierza Lubuskiego z podziałem na dwa mezoregiony: Pojezierze Łagowskie (inaczej wzgórza Ośnieńsko-Sulechowskie) i Brama Zbąszyńska zwana inaczej Obniżeniem Obrzańskim).

Gmina posiada urozmaiconą rzeźbę terenu uksztahowaną przez działalność lodowca skandynawskiego i jego wód roztopowych. Jej różnorodność wpływa na atrakcyjność turystyczną Gminy. Pod względem geograficznym obszar Gminy można podzielić na:
- obszar łagodnych pagórków występujących we wschodniej części gminy na pn.-zach. od Rusinowa, a także wsch. i pd-wsch. od Glińska, oraz części wsch. (Jeziory, Raków);
- obszar wysoczyzn morenowych zajmuje duży obszar w środkowej części gminy (okolice: na północ od Rusinowa, Kolonii, Gościkowa, Ługowa oraz na wschód od Lubinicka, Lubogóry i Rudgerzowic );
- obszar sandrowy wyżynny zajmujący pd.-zach. część gminy (na zachód od wsi Borów, na południe od Lubogóry, na zachód od Rosina, na południe od Jordanowa);
- obszar rynien utworzonych przez wody roztopowe lądolodu; na północy Gminy występuje Rynna Jordanowsko-Niemlicka, w której położone sąwsie: Gościkowo, Jordanowo. Dnem tej rynny płynie rzeka Paklica, na terenie tym znajdują się liczne jeziora i torfowiska; w Rynnie Świebodzińsko-Podłogórskiej położone jest miasto Świebodzin orazjeziora Lubinickie, Zameckie zaś w Rynnie Wilkowsko-Przetocznickiej -jeziora Wilkowskie i Lubich. W obrębie rynien występują ostańce erozyjne (kilkukilometrowej szerokości pagórki odcięte od wysoczyzny).

Gmina Świebodzin położona jest w całości w dorzeczu Odry, na wododziale między rzeką Odrą i Wartą. Charakterystyczną cechą Gminy jest znaczna obfitość wód powierzchniowych. Główną rzeką jest Paklica, dopłyv Odry. Największym jeziorem gminy jest Jez. Niesłysz (Niesulickie) o powierzchni zwierciadła wody 486,2 ha i wysp 10,4 ha. W znacznej części jezioro znajduje się na terenie sąsiedniej gminy Lubrza a do gminy Świebodzin należy jedynie brzegi południowo-wschodnie. Jezioro Niesłyszjest drugim co do wielkości jeziorem w województwie i jednocześnie najczystszym (l kl. czystości po względem fizykochemicznym i bakteriologicznym). Pozostałe jeziora to: Jez. Paklicko Wielkie (196,0 ha), Jez. Wilkowskie (130,5 ha), Jez. Lubinieckie (79,4 ha).


Gmina posiada zasoby leśne obejmujące obszar 6 326 ha co stanowi 28,2% powierzchni Gminy, przy średniej dla powiatu 42,4 % , województwa 49,1 % i Polski 28,2%. Obszary te posiadają wartość gospodarczą (82,7 % ) i wartość ochronną ( 15,8 % ) zaś grunty związane z gospodarką leśną obejmują 2,5 % ogólnej powierzchni.

Najliczniejszym i najważniejszym gospodarczo gatunkiem na terenie gminy jest sosna, która zajmuje blisko 85% powierzchni leśnej. W strukturze wiekowej zdecydowanie przeważają drzewostany młode do 40 lat, które zajmują aż 51,2 % powierzchni leśnej zalesionej. Drzewostany od 41 do 80 lat zajmują 33,9% tej powierzchni. Przeciętna zasobność drzewostanów na terenie Gminy Świebodzin wynosi 210 m3/ha, przeciętny wiek to tylko 43 lata, a przeciętny przyrost 4,88 m3/ha.

Zasoby przyrodnicze Gminy podlegają różnym formom ochrony prawnej. Na terenie Gminy znajduje się rezerwat leśny (częściowy) "Dębowy Ostrów", obszar chronionego krajobrazu (5 100 ha), 5 pomników przyrody, dwa zespoły drzew będące pomnikami przyrody oraz jeden użytek ekologiczny (Jez. Księżno). Rezerwat "Dębowy Ostrów" został powołany w 1970 r., zajmuje powierzchnię 2,29 ha. Rezerwat położony jest w Nadleśnictwie Świebodzin, leśnictwo Nowy Dworek. Przedmiotem ochrony jest enklawa ponad 100 letniego starodrzewu.

Obszar chronionego krajobrazu obejmuje obszary leśne i jeziorne:
- obszar położony nad jeziorami obejmującymi: Jez. Paklicko Wielkie, Jez. Wilkowskie i Jez. Niesłysz,
- obszar lasów położonych na pd. -wsch. od wsi Jeziory.
Obszary proponowane do objęcia ochroną przyrody obejmują rezerwat .leśny koło Nowego Dworku o pow. ok. 25 ha oraz zespół przyrodniczo krajobrazowy nad jeziorem Niesłysz o pow. 9,02 ha.

Na terenie Gminy Świebodzin znajduje się 5 parków, w większości położonych na terenach wiejskich i zarejestrowanych w rejestrze wojewódzkiego konserwatora zabytków w Zielonej Górze.

Klimat Gminy należy do umiarkowanych, z przewagą wiatrów zachodnich, północno-zachodnich i północnych, że ze względu na wyższe położenie od otaczających ją pradolin posiada klimat nieco chłodniejszy.
W zakresie klimatu lokalnego można wyróżnić klimat wysoczyzn i klimat rynien glacjalnych. Na wysoczyźnach występują korzystne warunki nasłonecznienia, szczególnie na stokach południowych. Dobre są również warunki przewietrzania terenu, co jest ważne dla istniejącego i planowanego budownictwa. Niekorzystny dla budownictwa osadniczego jest teren rynien ze względu na nadmierną wilgotność, dużą ilość mgieł i przymrozków, inwersje termiczne i dużą ilość dni mroźnych. Występują złe warunki przewietrzania, co powoduje kumulację zanieczyszczeń. Z tego punktu widzenia lokalizacja starego miasta Świebodzin jest niekorzystna, gdyż znajduje się na dnie rynny.

Klimat gminy cechują zimy ciepłe lub mroźne, a lata upalne lub zimne i mokre. Najbardziej zmienne temperatury występują w lutym, szczególnie w dolinach rzek. Obok miesięcy mroźnych ( śr. temperatura -6,7°C) są miesiące ciepłe (śr. temperatura +4.2°C). Największe wahania temperatury w ciągu doby występują w czerwcu, szczególnie w dolinach, co wiąże się z inwersjami temperatury tu występującymi. Zagrożenia przez przymrozki na morenach jest mniejsze a w rynnach glacjalnych większe.

Gmina Świebodzin jest uboga w surowce mineralne. Na terenie Gminy znane sąjedynie złoża kruszywa mieszczące się w okolicach Jordanowa i Gościkowa oraz złoże kredy jeziornej "Szumiąca", położone na wschód od Jordanowa.

Ogólna powierzchnia Gminy Świebodzin wynosi 228, 7 km2, z czego 72 % gruntów należy do Skarbu Państwa. Większość gruntów Skarbu Państwa jest administrowana przez A WRSP .

Gleby w Gminie są dość silnie zróżnicowane, przy czym dominują gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego i dobrego, stanowiące ok. 60 % ogólnej powierzchni gruntów ornych. Są to głównie gleby brunatne, wyługowane i kwaśne oraz bielicowe, rzadziej brunatne właściwe i czarne ziemie.

Wymienione cechy wpłynęły na ukształtowanie się sieci osadniczej i układu komunikacyjnego, także na rodzaj i lokalizację przemysłu i rolnictwa oraz na rozmieszczenie i charakter bazy wypoczynkowo rekreacyjnej.
Gmina Swiebodzin posiada korzystne warunki naturalne do rozwoju turystyki, na które składają się położenie i klimat, urozmaicona rzeźba terenu, jeziora i lasy, czyste środowisko oraz zabytki kultury.

Gmina Świebodzin należy do średnich gmin w województwie lubuskim. Sieć osadniczą gminy tworzy I miasto i 26 innych miejscowości (wsie, osady, przysiółki, kolonie). Gminajest znacznie zróżnicowana pod względem wielkości miejscowości i ich położenia na obszarze Gminy. Największym i miejscowościami poza Świebodzinem są: Wilkowo, Jordanowo, Gościkowo, Rzeczyca, Chociule.

Sieć osadnicza Gminy wyróżnia się:
- centralnym położeniem Świebodzina liczącego 22500 mieszkańców, pełniącego jednocześnie funkcję siedziby powiatu,
- równomiernym rozmieszczeniem na całym obszarze Gminy wsi liczących 8450 mieszkańców,
- rozrzedzeniem sieci osadniczej w rejonach jezior i kompleksów leśnych.

Położenie Gminy na skrzyżowaniu dróg tranzytowych ma bezpośredni wpływ na rozwój gospodarczy, co ma z kolei wpływ na decyzje inwestycyjne przedsiębiorców. Duże znaczenie posiadają także przemysłowe tradycje Świebodzina, datujące się od początku XIX w. (1818 r.). Rozwinął się przemysł włókienniczy, piwowarski, farbiarski, produkcji środków czystości, spożywczy, materiałów budowlanych. Ponadto pracowały wytwórnie cygar i papierosów, szczeciny, mączki ziemniaczanej, trykotażu, wyrobów wikliniarskich, kapeluszy i wiele innych. Niemal w centrum miasta pracował młyn parowy, istniała fabryka maszyn rodziny Balcke, farbiarnia firmy Sawade. Rodzil)Y Rendler (włókiennictwo), Friemel (środki czystości), Fechner (budownictwo lądowe), Kirschbaum (środki spożywcze), Stein i Lochel (materiały budowlane). Bardzo zasłużona dla promocji miasta była Świebodzińska Oficyna Wydawnicza Conrada Wagnera. W końcu XIX w. W Świebodzinie istniały dwa browary. Najstarszym browarem świebodzińskim był istniejący od 1641 roku zakład warzelniczy Peschele i drugi -powstały w połowie XIX w. -Browar Zamkowy .

W 1870 r. Świebodzin otrzymał połączenie kolejowe na trasie Frankfurt nad Odrą- Poznań. Równolegle dokonano modernizacji zbudowanej około 1860 roku asfaltowej szosy z Poznania do Frankfurtu. Liczba ludności miasta w latach siedemdziesiątych oscylowała w granicach 7700-8000 mieszkańców. Z tego też okresu pochodzi świebodziński dworzec kolejowy, szkoła podstawowa, gimnazjum, sąd rejonowy, gmach poczty i kilka innych jeszcze obiektów użyteczności publicznej. Miasto otrzymało gazownię.

Początki świebodzińskiego przemysłu wydobywczego węgla brunatnego datują się na lata czterdzieste XIX wieku, kiedy to w okolicy Lubrzy odkryto płytko zalegające pokłady węgla. Wkrótce odkryto pokłady węgla w okolicy Wilkowa. W 1842 r. uruchomiono eksploatację złóż koło Lubrzy i Wilkowa. Powstały Świebodzińskie Zjednoczone Kopalnie Węgla Brunatnego z siedzibą w Wilkowie. Zaczęły powstawać spółki węglowe. Wydobywany węgiel odbierały sulechowskie i świebodzińskie fabryki włókiennicze, okoliczne gorzelnie i browary a także cukrownie we Wschowie i Głogowie.

Intensywny rozwój gospodarczo -społeczny Świebodzina został zahamowany, w wyniku mających miejsce w drugiej połowie XIX wieku ruchów migracyjnych ludności niemieckiej, znanych pod nazwą "Osttlucht" -ucieczka ze wschodu. W latach 1871 -1914 z obszaru dawnego powiatu świebodzińsko - sulechowskiego wyjechało w głąb Niemiec ponad 50 tys. ludzi. Mimo odpływu ludności i wynikających z tego niemałych trudności, powstało w tym okresie w Świebodzinie ponad 30 zakładów produkcyjnych, zatrudniających ogółem ponad cztery tysiące ludzi. Większość tych przedsiębiorstw upadła w dobie wielkiego kryzysu lat dwudziestych mijającego stulecia.

Po drugiej wojnie światowej większość świebodzińskiej gospodarki przestała istnieć. Do przeszłości odeszły bezpowrotnie świetne tradycje browarniane. Rozwinęły się zupełnie nowe branże.


Geologia i geomorfologia

1. Budowę geologiczną terenów m. i gm. Świebodzin tworzą osady plejstoceńskie, pod nimi położone są osady mioceńskie. Układ ten został zaburzony w wyniku silnych ruchów przesuwającego się lodowca w okresach kolejnych zlodowaceń. W wyniku tych zaburzeń strop osadów mioceńskich występuje tu na różnej głębokości od 100 m. (okolice Świebodzia ) do 2 m (okolice Rzeczycy). Osady te (trzeciorzędowe) wykształcone zostały w postaci piasków drobnych, iłów i mułków oraz węgla brunatnego. (Węgiel był eksploatowany metodą odkrywkową w: Rusinowie, Glińsku i Rzeczycy. )

2. Na terenie omawianej jednostki można wyróżnić 3 subregiony, różniące się rzeźbą terenu oraz budową geologiczną: wysoczyznę morenową (czołową i falistą), równiny sandrowe i rynny glacjalne.
Poniżej podaje się ich charakterystykę:
- morena czołowa spiętrzona występuje we wschodniej części gminy, na północny-zachód od Rusinowa, na wschód i południowy-wschód od Glińska oraz w rejonie wsi Jeziory i Raków; jest to obszar łagodnych pagórków wyniesiony do rzędnych 130-140m. n.p.m.; przeważają tu spadki do 10%, ale w partiach bardziej stromych osiągają 10-20 %, a lokalnie nawet ponad 20%; dolinki przecinające wzniesienia są na ogół wąskie o szerokości od kilku do kilkudziesięciu metrów, przeważnie mają charakter nieckowaty; drugą część wysoczyzny morenowej o falistym układzie zajmuje duży obszar w środkowej części gminy (na południe od Rusinowa, Ługowa oraz na wschód od Lubinicka i Rudgerzowic; wierzchołki płaskich wzniesień osiągają tu wysokość 110-120 m. n.p.m., a spadki nie przekraczają 10%, a nawet 5%; tereny wysoczyzn zbudowane są z glin piaszczystych, zwięzłych i pylastych, często z domieszką kamieni oraz piasków gliniastych; utwory te o różnej miąższości zajmują ok. 60% powierzchni gminy; większe obszary osadów gliniastych znajdują się w okolicach: Świebodzina, Gościkowa, Glińska, Rusinowa i Rosina; osady piaszczyste pochodzenia fluwioglacjalnego występują w postaci nieregularnych enklaw zalegających często na glinach zwałowych; osady te składają się z piasków drobnych i średnich z domieszką żwirów;
- poziom sandrowy wyżynny zajmuje południowo-zachodnią część gminy na zachód od wsi Borów i na południe od Lubogóry; położony jest on na wysokości 80-110m. n.p.m.; doliny rozcinające sandr są na ogół nieckowate, zajmują niekiedy obniżenia wytopiskowe z licznymi zagłębieniami bezodpływowymi o średnicy 300-400 m; zbudowane są przez serie piaszczystych osadów o znacznej miąższości, złożonych głównie z piasków drobnych i średnich;
- rynny subglacjalne stanowią obszary utworzone przez wody roztopowe lądolodu; w części północnej terenów gminy występuje Rynna Jordanowsko-Niesulicka, w której położone są wsie: Gościkowo, Jordanowo; jej dnem płynie rzeka Paklica, na terenie tym znajdują się liczne jeziora i torfowiska; północne krawędzie rynny na północ od Gościkowa są wysokie do 20 m i strome, porozcinane przez liczne wąwozy; w położonej w centrum gminy Rynnie Świebodzińsko-Podłogórskiej leży miasto Świebodzin oraz jezioro Lubinickie i Zamecko; w Rynnie Wilkowsko-Przetocznickiej położone są jeziora Wilkowskie i Lubich; w/w rynny posiadają zróżnicowaną szerokość od 100 m do kilku kilometrów.

3. Część wschodnia oraz południowo -zachodnich terenów gminy położona jest na Równinie Torzymskiej na równinie sandrowej na wysokości 75-90 m. n.p.m., rozciętej szerokimi, łagodnymi dolinami z lokalnie występującymi obniżeniami bezodpływowymi.


Zasoby wodne

1. M. i gm. Świebodzin położone są w całości w dorzeczu Odry, na wododziale między rzeką Odrą i Wartą, przebiegającym grzbietami wzgórz na południe od wsi Glińsk i Rusinów. Podstawowy układ hydrograficzny gminy tworzą:
- rzeka Paklica (lewobrzeżny dopływ Obry z ujściem do tej rzeki na terenie miasta Międzyrzecza; długość głównego cieku wynosi 40,0 km, na terenie gminy przepływa od kilometra 17 + 800 do 32 + 300; charakterystyczne przepływy przy ujściu wynoszą: SNQ = 0,26 m3/sek; SW = 0,70m3/sek; SWW = 2,13 m3/sek);
- rzeka Struga Świebodzińska (wypływająca z jeziora Wilkowo i płynąca poprzez jezioro Zamecko i Lubich do zlewni rzeki Obrzycy; na terenie gminy przepływa do kilometra 20+300).
Uzupełniają w/w układ:
- rzeka Borowianka (lewobrzeżny dopływ rzeki Ołobok o całkowitej długości = 5,6 km; na terenie gminy płynie od kilometra 3 + 900 do końca);
- rzeka Jabłonna (prawobrzeżny dopływ rzeki Odry wpadający do niej w km 478 + 000; całkowita długość cieku wynosi 18,0 km. na terenie gminy płynie od km 15 + 500 do końca; charakterystyczne przepływy w rejonie granicy gminy wynoszą: SNQ = 0,0097 m3/sek; SW = 0,033 m3/sek; SWW = 0,295 m3/sek).
- rzeka Lisica (o długości całkowitej 12,0 km; na terenie gminy płynie od km 6 + 000 do końca);
- rzeka Słomka (o długości całkowitej 16,0 km; na terenie gminy płynie od km 13 + 800 do końca; charak-terystyczne przepływy w przekroju 12 + 145 wynoszą: SNQ = 0,035 m3/sek; SW = 0,091 m3/sek);
- rzeka Świebodka (o długości całkowitej 9,4 km; na terenie gminy płynie od km 8 + 000 do końca; cha-rakterystyczne przepływy przy ujściu do jeziora Niedźwiedno wynoszą; SNQ = 0,02 m3/sek; SW = 0,07m3/sek; SWW = 0,45 m3/sek);
Wsie Gościkowo i Jordanowo leżą bezpośrednio nad brzegami Paklicy, której wody odprowadzane są do zlewni Warty, wsie Rusinów, Glińsk położone są nad małymi potokami będącymi jej dopływani. Miasto Świebodzin położone jest w rynnie polodowcowej odwadnianej przez rzekę Lubiniecką Strugę, która również przepływa przez jeziora Zamecko i Lubienickie. Pozostałe wsie gminy np.: Borów, Rozłogi leżą nad jeziorami lub nad ciekami odwadniającymi rynny polodowcowe.

2. Największymi jeziorami gminy są:
Jezioro Paklicko Wielkie, (o powierzchni 196,0 ha i maksymalnej głębokości 22,2 m., położone jest w rynnie polodowcowej Niesulicko-Jordanowskiej; w jego pobliżu znajduje się kilka małych eutroficznych jezior położonych na dnie tej samej rynny polodowcowej, są to jeziora:
Białe - o pow. 2,1 ha, Jordanowskie - 1,9 ha,
Kociołek - 4,3 ha, Radno - pow. 3,2 ha,
Tymień - koło Nowego Dworku - 6,3 ha);
Jezioro Wilkowskie (o powierzchni 130,5 ha i maksymalnej głębokości 23,7 m);
Jezioro Lubinieckie (Poznańskie) (o powierzchni 79,4 ha i maksymalnej głębokości 5,9 m; jest to jezioro rynnowe, bardzo mocno wydłużone; w jego otoczeniu znajduje się koło wsi Grodziszcze silnie zeutrofizowany mały zbiornik wodny o pow. ok. 2 ha).
W bezpośrednim sąsiedztwie gminy znajduje się Jezioro Niesłysz (o powierzchni 496,6 ha, w tym wysp 10,4 ha, maksymalnej głębokości 34,7 m. i objętości 345mln m3; a do gminy tej należą jedynie jego brzegi południowo-wschodnie; jezioro jest położone na wododziale między zlewnią Odry i Warty i jest zasilane głównie przez wody podziemne; nadmiar wody odprowadzany jest ku południowi przez kanał Ołobok do rzeki Odry);

3. Na terenie gminy znajdują się ponadto mniejsze zbiorniki, tj.:
- Jezioro Zamecko, położone na wschód od miasta Świebodzin (o powierzchni 17 ha i głębokości mak-symalnej 2,2 m. i mocno zamulonym dnie, jest ono odbiornikiem ścieków z miasta Świebodzina, po uruchomieniu części biologicznej miejskiej oczyszczalni ścieków zostało ono ponownie zarybione; planowana była rekultywacja jeziora polegająca na wydobyciu namułów z dna i wykorzystaniu ich do użyźnienia gruntów ornych);
- Jezioro Trzcinno położone na wododziale w rynnie Świebodzińsko-Podłogórskiej (o powierzchni 5,0 ha i głębokości maksymalnej ok. 2,5 m);
- Jezioro Lubich/Lubogóra (o powierzchni 12 ha i głębokości maksymalnej 3,3 m);
- Jezioro Księżno (o powierzchni 7,1 ha i maksymalnej głębokości 4,6m).

4. Na terenie m. i gm. Świebodzin występuje jeden lub dwa użytkowe poziomy wodonośne o charakterze subartezyjskim. Horyzonty wodonośne śródglinowe zasilane są w wodę w rejonach występowania kopalnych rynien hydrologicznych, np. w regionie Świebodzina, które mają więź hydrologiczną z wodami subartezyjskimi. We wsiach: Gościkowo, Grodziszcze, Kiełcze, Kupienino, Lubienicko, Rusinów, Rzeczyca, Wityń ujmowana jest woda z osadów śródglinowych. Dużej miąższości warstwa gliny zabezpiecza wody podziemne przed zanieczyszczeniami pochodzącymi z powierzchni ziemi.


Warunki klimatyczne

1. M. i gm. Świebodzin leżą ma terenach, które ze względu na zróżnicowanie względnych wysokości ma różne warunki lokalnego klimatu. Na wysoczyznach korzystne są warunki nasłonecznienia, szczególnie na stokach południowych. Dobre są również warunki przewietrzania terenu, co jest ważne dla istniejącego i planowanego budownictwa. Niekorzystny dla budownictwa jest teren rynien ze względu na występującą tu nadmierną wilgotność, dużą ilość mgieł i przymrozków, inwersje termiczne i dużą ilość dni mroźnych. Złe są w obrębie rynien warunki przewietrzania, co powoduje kumulowanie się zanieczyszczeń.

2. Klimat jest zjawiskiem dynamicznym i dlatego bywają tu zimy łagodne lub mroźne, a lata upalne lub zimne i mokre. Najniższa temperatura w Świebodzinie wystąpiła w lutym i wyniosła -30,0C, a najwyższa w lipcu 37,3 C. Klimat terenów miasta i jego otoczenia charakteryzują poniższe dane:
- temperatura roczna 8,0C,
- średnia temperatura stycznia 1,6C,
- średnia temperatura lipca 18C,
- liczba dni gorących w roku (z temperaturą>25C) 10-51,
- liczba dni mroźnych w roku (z temperaturą max poniżej 0C) 12-72,
- liczba dni bardzo mroźnych w roku (z temperaturą max poniżej -10C) 4-45,
- okres wegetacyjny (od 31 III do 7 XI) 222 dni,
- największa ilość godzin ze słońcem w miesiącach: VI - 7,3 h; V i VII - 5,9h,
- średnia wilgotność względna w zimie 86-88%,
- średnia wilgotność względna latem 71-78%,
- liczba dni z pokrywą śnieżną 30 - 84,
- średnio roczna suma opadów atmosferycznych: 534 mm,
- liczba dni z opadem: 152,
- przeważające wiatry: z kierunków zachodnich, południowo-zachodnich i północno- zachodnich (ok. 52%).


Lasy

1. Blisko 27% powierzchni gminy (6271 ha) zajmują tereny leśne, skoncentrowane zwłaszcza w zachodnio-północnej części gminy oraz w jej południowo wschodniej części. W zależności od pochodzenia geologicznego, warunków glebowych i wodnych na terenie obszarów leśnych gminy utworzyły się następujące typy siedliskowe lasu:
- bór świeży (na powierzchni 789 ha, obejmujący 12,9% terenów leśnych),
- bór mieszany świeży (na powierzchni 2981 ha, obejmujący 48,8%),
- bór mieszany wilgotny (na powierzchni 1 ha, obejmujący 0,03%),
- las mieszany świeży (na powierzchni 1360 ha, obejmujący 22,3%),
- las świeży (na powierzchni 517 ha, obejmujący 8,5%),
- las wilgotny (na powierzchni 209 ha, obejmujący 3,4%),
- las mieszany wilgotny (na powierzchni 19 ha, obejmujący 0,3%),
- las mieszany bagienny (na powierzchni 12 ha, obejmujący 0,2%),
- oles (na powierzchni 23 ha, obejmujący 0,4%),
- oles jesionowy (na powierzchni 195 ha, obejmujący 3,2%).

2. Najliczniejszym i najważniejszym gospodarczo gatunkiem na terenie gminy jest sosna, która zajmuje blisko 85% powierzchni leśnej. Na siedliskach borowych wytworzyły się przeważnie drzewostany jednoga-tunkowe, często bezpodszytowe, a na żyźniejszych wielogatunkowe, w większości z dobrze rozwiniętą warstwą podszytów. Drzewostany sosnowe zajmują siedliska żyźniejszych borów świeżych i mieszanych świeżych. Sosna tworzy drzewostany lite, a na siedliskach żyźniejszych często mieszane z udziałem dębu, brzozy, miejscami świerka, akacji i buka. Drzewostany innych gatunków występują na niewielkich po-wierzchniach, iglaste, tj.: modrzew, świerk, daglezja na 1,4% powierzchni leśnej, liściaste łącznie na 13,7% (w tym: brzoza, olsza czarna i dąb).

3. W strukturze wiekowej zdecydowanie przeważają drzewostany młode do 40 lat, które zajmują 51,2% powierzchni leśnej zalesionej. Drzewostany w wieku od 41 do 80 lat zajmują 33,9% tej powierzchni. Przeciętna zasobność drzewostanów na terenie gminy wynosi 210 m3/ha, przeciętny wiek to tylko 43 lata, a przeciętny przyrost 4,88 m3/ha. Tak duży przyrost jest wynikiem kulminacji przyrostu drzewostanów w II i III klasie wieku.

4. Na terenie Nadleśnictwa Świebodzin wyodrębnione zostały następujące lasy ochronne:
- lasy wodochronne (w obrębie leśnym Świebodzin w oddziałach: 11-14, 17, 19, 82-86, 89-93, 94a-c, 94g-l, 95j, 226n, 226o, 226v, 227i, 228h, 229f, 229h-j, 233, 235, 237-241, 243-247, 249, 252-258, 261, 279-282, 288, 326g-i, 328 na łącznej powierzchni 948 ha; przedmiotem ochrony są zasoby wody na siedli-skach wilgotnych i bagiennych i ostoje bobrów; lasy te położone są wzdłuż rzek, kanałów i jezior),
- lasy glebochronne (w obrębie leśnym Ołobok w oddziałach: 311, 312, 314b-j na łącznej powierzchni 41 ha; przedmiotem ochrony są zagrożone erozją gleby oraz naturalne formy krajobrazu, położone nad jeziorem Lubinickim).
Na terenach leśnych m. i gm. Świebodzin ochronie przyrody poddane są także:
- bagna, moczary, torfowiska wyłączone z zabiegów gospodarczych,
- stanowiska roślin chronionych.


Tereny chronione i obszary cenne pod względem przyrodniczym

1. Na terenach przede wszystkim wiejskich m. i gm. Świebodzin znajduje się szereg cennych pod względem przyrodniczym terenów. O ich charakterze decyduje w dużym stopniu udział terenów leśnych, a także ich charakterystyka przyrodnicza. Największą powierzchnię zajmują tu cenne siedliska lasów dębowo-grabowych (grądów), obejmujących centralną część gminy od Rusinowa po Chociule. W dolinach cieków i obrzeżach jezior występują siedliska łęgów olszowo-jesionowych. W południowej i południowo-zachodniej części gminy, na sandrach dominują siedliska borowe. W rejonie jeziora Paklicko Wielkie przeważają siedliska boru suchego, a w okolicach jeziora Niesłysz (Niesulickie) siedliska boru mieszanego. Rosną tu interesujące drzewostany bukowo-sosnowe. Na jeziorze Paklicko znaleziono ponad 20 zespołów i zbiorowisk roślinnych roślinności oczeretowej, szuwarowej i podwodnej. Pod względem botanicznym interesująca roślinność znajduje się nad jeziorem Księżno. Nad jeziorem Niesłysz stwierdzono występowanie torfowisk wysokich z interesującą roślinnością, z wieloma rzadkimi gatunkami flory.

2. Świat zwierzęcy terenów gminy nie jest dobrze rozpoznany. Spośród zwierząt kręgowych najlepiej poznane są ptaki. Występuje ich tu ponad 150 gatunków, z czego 120 gatunków lęgowych lub prawdopodobnie lęgowych. Obszary lęgowe ptaków to jeziora i okoliczne lasy nad jeziorami: Paklicko Wielkie, Niesłysz, Lubinickie i Wilkowskie ( południowa część). Najlepiej poznaną grupą bezkręgowców są pijawki, których stwierdzono 10 gatunków: w jeziorach Niesłysz i Paklicko Wielkie wykryto po 9 gatunków, a w Jeziorze Wilkowskim - 8 gatunków.

3. Głównym obiektem chronionym na terenie gminy jest rezerwat "Dębowy Ostrów", utworzony w 1970 roku, w Nadleśnictwie Świebodzin, w leśnictwie Nowy Dworek i zajmujący powierzchnię 2,29 ha. Przedmiotem ochrony jest tu enklawa ponad 100 letniego starodrzewia, który tworzą następujące gatunki: dąb szypułkowy, sosna, świerk, brzoza, osika i inne. Z krzewów występują tu leszczyna, trzmielina, szakłak i kruszyna. W runie masowo rośnie konwalia majowa, miejscami pajęcznica gałęzista, szczawik zajęczy, ma-rzanka wonna, przylaszczka i inne. Drugim wartościowym pod względem przyrodniczym obiektem jest teren leśny koło Nowego Dworu o powierzchni ok. 25 ha., położony nad brzegiem jeziora Paklicko Wielkie i w dolinie rzeki Paklica. Wyróżniające walory cechują występujący tu las liściasty i łęg olszowo-jesionowy o naturalnym charakterze. Rosną tu 3 gatunki storczyków, zaś nad Paklicą znajdują się fragmenty naturalnych torfowisk niskich.

4. Na terenie m. i gm. Świebodzin zewidencjonowane są następujące pomniki przyrody:
- miłorząb dwuklapowy o obwodzie 130 m i wysokości 12 m w wieku ok. 100 lat, rosnący w Świebodzinie przy ul. Zamkowej 6 (wpisany do rejestru woj. zielonogórskiego pod nr 597),
- stanowsko dziewięćsiłu bezłodygowego na pow. 0,1 ha, położone w borze sosnowym, 1,5 km na północ od Rzeczycy w oddziale 319g, w Nadleśnictwie Świebodzin (jedyne stanowisko tego gatunku na Ziemi Lubuskiej, wpisane do rejestru woj. zielonogórskiego pod nr 8),
- dąb szypułkowy o obwodzie 750 cm i wysokości 20 m w wieku ok. 700 lat, rosnący w leśnictwie Mostki, oddział 166c (wpisany do rejestru woj. zielonogórskiego pod nr 55),
- grupa 7 dębów szypułkowych o obwodach 580, 320, 680, 380, 310, 540, 490 cm i wysokości 17-22 m, w wieku ok. 400 lat, rosnąca przy kościele w Jordanowie (wpisane do rejestru woj. zielonogórskiego pod nr 80),
- aleja 154 lip, w tym 117 drobnolistnych o obwodach od 62-510 cm, w tym 21 sztuk o obwodzie powyżej 320 cm i wysokości 15-20 m w wieku ok. 160 lat, rosnących we wsi Chociule przy zabytkowym parku (wpisane do rejestru woj. zielonogórskiego pod nr 487),
- dąb szypułkowy o obwodzie 425 cm rosnący we wsi Rzeczyca (wpisany do rejestru woj. zielonogór-skiego pod nr 920),
- bluszcz pospolity -okaz kwitnący rosnący na terenie leśnictwa Myszęcin w oddziale 325a w Nadleśnictwie Świebodzin (wpisany do rejestru woj. zielonogórskiego pod nr 921),

W/w lista winna być uzupełniona o następujące, wskazane do ochrony obiekty:
- wierzbę białą o obwodzie 350 cm, rosnącą w Świebodzinie przy ul.1Maja,
- wiąz o obwodzie 340 cm, rosnący w Świebodzinie przy ul. 30 Stycznia,
- wiąz o obwodzie 338 cm, rosnący we wsi Rusinów,
- lipa drobnolistna o obwodzie 320 cm, rosnąca przy Kościele św. Michała Anioła w Świebodzinie,
- aleję 56 klonów jaworów o obwodach 180-210 cm,
- aleje 196 lip o obwodach 160-320 cm, rosnących przy drodze Jeziory-Smardzewo,
- aleję 31 lip o obwodach 190-430 cm, rosnących we wsi Kupienin,
- aleję 185 lip drobnolistnych o obwodach 180-350 cm, rosnących przy drodze Świebodzin-Lubinicko,
- aleję 460 lip drobnolistnych o obwodach 150-320 cm, rosnących przy drodze Lubinicko-Jeziory.

5. Na terenie gminy znajdują się następujące chronione parki objęte ewidencją konserwatorską, do których należą:
- park F. Chopina w Świebodzinie ze starym różnorodnym drzewostanem; tereny przyległe do cmentarza z wiekowym drzewostanem;
- park w Gościkowie, położony w południowo - zachodniej części wsi na powierzchni 8,39 ha (w drzewostanie występuje lipa, świerk, świerk srebrzysty, cis, jesion, platan oraz bluszcz pospolity - okazy kwitnące; zarejestrowany w rejestrze Woj. Konserwatora Zabytków pod nr 788);
- park w Lubinicku, położony w południowo - zachodniej części wsi na powierzchni 11,71 ha (w drzewo-stanie dominuje lipa szerokolistna, klony, kępy świerków i robinia, pojedynczo występuje cis, świerk kłu-jący, wiąz syberyjski i topola kanadyjska o znacznych rozmiarach; zarejestrowany w rejestrze Woj. Kon-serwatora Zabytków pod nr 3203);
- park przy Państwowym Domu Dziecka w Chociulach, położony w północnej części wsi na powierzchni 4,6 ha (jest to park krajobrazowy, otoczony aleją lip uznanych za pomnik przyrody; dominujące gatunki to: świerk, klon, jesion, lipa szerokolistna i robinia; z innych drzew rosną tu cisy, wiązy, platany; w pod-szycie rośnie tu bez koralowy; zarejestrowany w rejestrze Woj. Konserwatora Zabytków pod nr 3175);
- park w Rosinie, położony w południowo - zachodniej części wsi na powierzchni 2,15 ha (w drzewosta-nie dominuje: dąb szypułkowy, lipa szerokolistna i drobnolistna w tym okazy o charakterze pomniko-wym, klony, buki, jesiony, świerki, cis i robinia; zarejestrowany w rejestrze Woj. Konserwatora Zabytków pod nr 3209).

Na terenie gminy znajdują się również zabytkowe parki nie znajdujące się w rejestrze zabytków, a stanowiące założenia podworskie, do których należą następujące obiekty: park w Jeziorach, park w Ługowie, park w Nowym Dworku.

6. Wśród terenów chronionych m. i gm. Świebodzin o niższej kategorii ochrony wyróżnić należy użytek ekologiczny, utworzony na terenach Jeziora Księżno wraz z przyległymi terenami na powierzchni 18,19 ha (w tym wód 9,18 ha). Użytek położony jest ok. 2 km na południowy - zachód od Wilkowa, obejmuje on płytkie jezioro z interesującą roślinnością. Na terenie gminy zakłada się objęcie przestrzenną formą ochro-ny: terenów położonych 2 km na południe od Tyczyna (Krzeczkowa) nad jeziorem Niesłysz na powierzchni 9,02 ha w Nadleśnictwie Świebodzin, w oddziałach 255 h, i, j oraz 256 h; (na ich walory przyrodniczo-kulturowe składają się wczesnośredniowieczne grodzisko z VII-VIII wieku i XIV-XVI wieku oraz torfowisko przejściowe; grodzisko jest porośnięte lasem bukowym, natomiast torfowisko olchą, sosną i brzozą; na torfowisku rośnie bagno zwyczajne; na jego skraju - liczne stanowiska widłaka jałowcowatego); w formie zespołów przyrodniczo-krajobrazowych: tereny odkrywek po byłej cegielni w Rusinowie (z udokumentowanymi osadami organogenicznymi wieku emskiego) oraz żwirowni w Rosinie (z występowaniem klinów mrozowych do głębokości 6 m. w piasz-czystych osadach sandrowych) proponowane do objęcia ochrona w postaci stanowisk dokumentacyjnych przyrody nieożywionej.

7. Ponad 1 terenów wiejskich gm. Świebodzin objęte jest ochroną krajobrazu na podstawie rozporządzenia nr 6 Wojewody Zielonogórskiego z dnia 10 lipca 1996 roku w sprawie wyznaczenia obszarów chronionego krajobrazu w b. woj. zielonogórskim. Do tej kategorii ochrony zaliczono 5 100 ha gruntów, przeważ-nie leśnych, położonych nad jeziorami: Paklicko Wielkie, Wilkowskie i Niesłysz oraz na południowy - wschód od wsi Jeziory. W obrębie obszarów chronionego krajobrazu istnieją ograniczenia dotyczące m.in.:
- lokalizacji wysypisk i wylewisk,
- wydobywania surowców mineralnych,
- budowy lub rozbudowy obiektów mogących pogorszyć stan środowiska przyrodniczego,
- budowy obiektów nad jeziorami i rzekami, naruszających walory krajobrazowe środowiska lub uniemożliwiających dostęp do wód ludziom i dzikim zwierzętom.

Planowane tereny chronione gminy znajdują się w północnej części gminy i winny należeć do projektowanego Międzyrzeckiego Parku Krajobrazowego. Na terenach tych znajdują się jezioro Paklicko Wielkie, wieś Gościkowo oraz Jordanowo wraz z kompleksem leśnym rozciągającym się w kierunku wschodnim od nich. W obręb w/w parku weszłyby głównie jeziora, obszary leśne i łąki położone w rynnach polodowcowych, a także zabytkowy zespół pocysterski w Gościkowie wraz z założeniem ogrodowym. Drugim z cennych terenów pod względem przyrodniczym są okolice jeziora Niesłysz, które to tereny powinny wejść do Gryżyńskiego Parku Krajobrazowego.

Kalendarz wydarzeń

    Brak wydarzeń